80% dzieci rodzi się z prawidłowymi stopami, ale jedynie u 20% osób dorosłych są one zdrowe*. Dynamika rozwoju stóp dziecka wymaga uważnej obserwacji i reagowania na niepokojące zmiany. Ważne jest, aby prawidłowo o nie dbać od pierwszych miesięcy życia dziecka. Na co zwrócić szczególna uwagę przy pielęgnacji stóp dziecka podpowiada dr n. med. Joanna Stodolna-Tukendorf, fizjoterapeutka, współwłaścicielka Kliniki Zdrowej Stopy FootMedica.

Stopa składa się z 26 kości 33 stawów i 107 wiązadeł. Do kości w obrębie stopy przyczepia się 20 mięśni! Stopy pełnią trzy istotne funkcje: amortyzacji, stabilizacji oraz lokomocji, czyli przemieszczania. Chronią wyżej położone narządy ruchu, w tym kręgosłup. Dodatkowo są narządem receptorowym, kontrolującym „wyczuwanie” podłoża. Stopy dla naszego ciała są tym, czym dla domu fundament czy opony dla auta. Wszelkie zaburzenia odbijają się w rezultacie na stawach skokowych, kolanowych, biodrowych, a nawet dotykają samego kręgosłupa! Dlatego należy o nie dbać od dziecka.

Jak wygląda stopa malucha?

Chociaż wyglądają jak pomniejszona wersja stóp dorosłych, stopy dziecięce znacznie się od nich różnią. Na pierwszy rzut oka widoczne jest to, że stopy niemowląt nie mają ukształtowanych sklepień, a ich duży palec charakterystycznie odstaje od reszty palców. Wnętrze stopy wypełnione jest tkanką tłuszczową, która zaczyna zanikać, gdy dziecko stawia pierwsze kroki, czyli około 1 roku życia. Stopy malucha mają płaskostopie, ale na tym etapie rozwoju jest to płaskostopie fizjologiczne, prawidłowe dla danego momentu rozwoju. Warto wiedzieć, że chrząstki stóp są miękkie, a zamieniają się w szkielet kostny od 6 roku życia. Swą ostateczną formę przybierają wraz z ukończeniem wzrostu kostnego, około 12 – 14 roku życia.

Pierwszy rok życia dziecka jest okresem kluczowym dla sprawności psychoruchowej, w tym stóp. Wszystkie nieprawidłowości i zaniedbania w okresie niemowlęcym będą miały swoje odzwierciedlenie w przyszłym życiu. Ostatecznie mogą przyczynić się do powstawania zespołów przeciążeniowych stawów kolanowego, biodrowego oraz kręgosłupa.

Stopa niemowlaka

Małe stópki niemowląt przygotowują się do pełnienia swojej funkcji chodu już od pierwszych dni życia. Stopy dzieci uwielbiają wolność, dlatego niczym nie wolno ograniczać ich swobody ruchu. To oznacza, że nie należy zakładać ciasnych albo zbyt krótkich ubranek, które krępują ruchy nóg. Stopy wyposażone są w ogromną liczbę receptorów czucia, dlatego też warto pozwolić dziecku kopać, uderzać stopami o podłogę, ścianę czy łóżeczko.

Warto masować stopy malucha: głaskać, chuchać, dmuchać, całować, podgryzać, masować dłońmi, piłeczkami lub maskotkami. Ważne, aby stopy dziecka doświadczały różnych bodźców i obciążeń.

Ogromnym błędem jest kupowanie 4 – 5 miesięcznemu dziecku bucików. Po pierwsze takie buciki leżącemu bobasowi niczemu nie służą, po drugie krępują ruchy stopy zaburzając kolejne etapy jej desensytyzacji, czyli stopniowej utraty wrażliwości na bodźce zewnętrzne. Około 8 miesiąca następuje szczyt „odczulania” stopy. To jest moment, gdy maluch robi „muchę” – pocierając stopy o stopę, chwyta stopę rączkami, ściąga sobie skarpety i ładuje paluch do buzi. Wszystkie te etapy służą przygotowaniu stóp do obciążenia, do stania, do przemieszczania się bokiem przy meblach, a w końcu do upragnionego chodzenia.

Pierwsze buciki dla dziecka

Zakup pierwszych butów odbywa się wtedy, gdy dziecko już samodzielnie chodzi. Dopóki dziecko nie zacznie chodzić, nie należy mu zakładać także skarpet z usztywnioną podeszwą. Stopa nie ma wtedy kontaktu z podłożem. Więzienie stóp w obuwiu czy usztywnionych skarpetach zaburza jej prawidłowy rozwój i hamuje poznawanie otoczenia i podłoża. Aczkolwiek o ile możemy pozwolić, aby pierwsze kroki w domu dziecko stawiało bez obuwia, o tyle podczas samodzielnego chodzenia powinno mieć obuwie.

Przede wszystkim pierwsze buciki powinny być z usztywnionym niesięgającym ponad kostkę zapiętkiem, które będzie stabilizowało piętę, a jednocześnie nie będzie utrudniało zgięcia grzbietowego stopy podczas kucania lub klęczenia; z miękką podeszwą, którą da się swobodnie zgiąć trzema palcami na linii palców oraz szeroki czubek, aby paluszki mogły swobodnie pracować.

Czy dziecko powinno chodzić boso?

Bardzo często mówi się o tym, że dziecko powinno jak najczęściej chodzić boso. Prawdą jest, że dziecko jak najwięcej powinno chodzić boso po naturalnym podłożu, jakim jest trawa czy piasek. Tylko wtedy stopa ma szansę na trójwymiarową pracę. Natomiast w domu, gdzie podłoga jest twarda stopa zachowuje się inaczej. Nie ma możliwości na pracę w trzech płaszczyznach, nie ma także amortyzacji i wszystkie reakcje od podłoża, które powstają podczas chodu czy biegu oddziałują negatywnie nie tylko na stawy stóp, ale także kolan i wyższe partie ciała.

Jak dbamy o paznokcie dziecka?

Poruszając aspekt pielęgnacji stóp malucha nie można zapomnieć o pielęgnacji paznokci. Przede wszystkim należy pamiętać, aby obcinając paznokcie nie zaokrąglać brzegów i nie wycinać ich zbyt głęboko. Paznokcie powinny być obcięte prosto, czyli zgodnie z ich anatomicznym kształtem, w przeciwnym razie łatwo możemy doprowadzić do zapalenia wałów paznokciowych prowokując tym samym bolesność. Pamiętajmy również o obcisłych skarpetkach, rajstopkach czy jednoczęściowych „body”, które jeśli są trochę za małe powodują ucisk na paluszki, co może deformować paznokcie i powodować ich wrastanie. Na co dzień wystarczy po kąpieli natłuszczać stopki i paznokcie oliwką, olejem kokosowym lub emolientami do pielęgnacji dzieci.

* Brian Rothbart, Forever free form chronic pain, 2009

Artykuł przygotowany dla portalu Mądrzy Rodzice.

Wyznajemy zasadę: lepiej zapobiegać niż leczyć i zachęcamy do korzystania z nieinwazyjnych, skutecznych rozwiązań. Umów się na wizytę pod numerem: 516-035-040.

Jeśli interesuje Cię wizyta kontrolna na terenie Warszawy, możesz umówić się online w zaledwie 3 minuty!